Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 03.10.2019 r. w sprawie C-260/18:

• dotyczył kredytu indeksowanego dawnego Polbanku (obecnie Raiffeisen Bank International AG);
• w wyroku tym TSUE orzekł, że nieuczciwe postanowienia umowne nie mogą być zmieniane ani zastępowane innymi postanowieniami. Mogą być jedynie wykreślone z umowy, nawet, jeśli prowadziłoby to do jej unieważnienia;
• w wyjątkowych tylko sytuacjach, gdy unieważnienie umowy byłoby sprzeczne z interesem konsumenta, sąd może zastąpić nieuczciwe postanowienie obowiązującym przepisem prawa, pod warunkiem jednak, że istnieje przepis regulujący daną kwestię, a konsument wyraża zgodę na jego zastosowanie. Nie może to być jednak przepis odwołujący się ogólnie do obowiązujących zwyczajów czy zasad współżycia społecznego. W praktyce oznacza to, że kursów z tabel bankowych nie można niczym zastąpić (nawet kursem średnim NBP), bo nie ma żadnego przepisu, który by na to pozwalał;
• interes konsumenta w unieważnieniu nieuczciwej umowy oceniać należy na dzień zaistnienia sporu (wniesienia pozwu), a nie na dzień podpisania umowy; jeśli konsument sam domaga się unieważnienia umowy, sąd nie może jej ratować wbrew jego woli;
• wyrok ten znacząco zwiększa szanse na uzyskanie wyroku stwierdzającego nieważność umowy indeksowanej lub denominowanej.

Sprawa przeciwko bankowi w sprawie kredytu frankowego może być skierowana w zależności od wyboru kredytobiorcy:

• przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania kredytobiorcy, lub
• przed sąd miejsca siedziby danego banku. Ewentualnie, w grę wchodzi sąd, w którego okręgu znajduje się odział banku, z którym kredytobiorca zawarł umowę kredytu. W przypadku przeważającej większości banków (m.in. Bank Millenium, mBank, PKO PB, Raiffeisen, Getin Noble Bank) będzie to Warszawa. Niekiedy mogą to być też inne miasta – np. Wrocław (Santander Consumer Bank) lub Gdańsk (GE Money Bank przejęty przez Bank BPH).

Od chwili wystąpienia do banku z wnioskiem o udostępnienie dokumentów do wydania wyroku w I instancji przypuszczalnie ok. 2 lata. Jeśli któraś ze stron złoży apelację, czas ten może się wydłużyć o kolejny 1 rok. Niestety sprawy z umów frankowych są bardzo skomplikowane pod względem prawnym. Przygotowanie pism procesowych jest czasochłonne, gdyż argumentacja podnoszona w procesie jest zróżnicowana i wielowątkowa. W toku procesu odbywa się zwykle kilka rozpraw, niekiedy akta trafiają do biegłego, co również wydłuża czas trwania postępowania. Dlatego sprawa może potrwać łącznie nawet kilka lat.

Bank nie ma możliwości wypowiedzenia umowy, jeśli kredyt wciąż jest spłacany. Jeśli natomiast Klient zdecyduje się przestać płacić bankowi lub zacznie spłacać raty w niższej wysokości, wówczas Bank może umowę rozwiązać i wytoczyć przeciw niemu pozew o zapłatę.

Bank nie może samodzielnie podwyższyć wysokości raty kredytowej. Zawierając umowę kredytową bank zobowiązuje się oddać kredytobiorcy określoną kwotę pieniędzy na określony czas  i wskazać w umowie w sposób dokładny jak będą ustalane odsetki oraz prowizja. Te warunki mają charakter stały i żadna ze stron umowy, a więc też i bank nie może ich w jednostronnie zmienić. Oprocentowanie niemal we wszystkich umowach „frankowych” określone jest jako suma wskazanej w umowie marży banku oraz aktualnej stawki LIBOR (od 01.01.2022 r. stawki SARON). Na  zmiany wysokości rat wpływają zatem zasadniczo dwa czynniki: zmiany stawki LIBOR (SARON) oraz zmiany kursu sprzedaży w tabeli kursowej banku. Ewentualny wzrost raty po wniesieniu pozwu może więc wynikać jedynie ze wzrostu któregoś z tych wskaźników. Tylko ten drugi czynnik (kurs waluty) jest zależny od banku, jednak należy pamiętać, że bank nie tworzy indywidualnych tabel kursowych, tylko jedną tabelę kursową dla wszystkich kredytów, którą zgodnie z przepisami ma obowiązek publikować w sposób ogólnodostępny. 

W każdej sprawie „frankowej”, opłata wynosi maksymalnie 1.000,00 zł. Kwota ta musi zostać zapłacona na rzecz Sądu, przed którym prowadzona będzie sprawa. Bez uiszczenia opłaty nie jest możliwe rozpoczęcie sporu sądowego – w wyjątkowych wypadkach jednak możliwe jest złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów w sytuacji, gdy konkretny kredytobiorca nie jest w stanie uiścić opłaty z uwagi na jego sytuację finansową.

Przed decyzją o zaprzestaniu spłaty, konieczne jest indywidualne przeanalizowanie konkretnej sprawy. Z pewnością nie rekomendujemy zaprzestania spłaty bez konsultacji z prawnikiem. Prowadzić to może bowiem do wypowiedzenia umowy przez Bank i złożenia pozwu przeciwko kredytobiorcy celem windykacji. Możliwe jest wystąpienie o udzielenie tzw. zabezpieczenia przez Sąd, polegającego na tym, że na czas procesu zawieszony zostanie obowiązek zapłaty rat.

Sytuacja każdego frankowicza jest inna, przez co konieczne jest przesłuchanie go na rozprawie. Do tego Sąd, zgodnie z najnowszymi wytycznymi TSUE, musi pouczyć kredytobiorcę o skutkach stwierdzenia nieważności umowy oraz ustalić, czy godzi się on na takie zakończenie sprawy.

W Sądzie nie jesteś jednak sam – wraz z kredytobiorcą na sali obecny będzie także doświadczony radca prawny z zespołu Xaltum, który również będzie zadawał pytania w sprawie.

Nie rekomendujemy przystępowania do pozwów zbiorowych przeciwko Bankom. Trwają one zdecydowanie dłużej, niż indywidualna sprawa – dość powiedzieć, że jedyny jak dotąd prawomocnie zakończony proces zbiorowy frankowiczów (dotyczący w dodatku nie klauzul walutowych, tylko klauzuli zmiennego oprocentowania w umowach mBank S.A.) trwał aż 10 lat i zakończył się tylko dzięki temu, że bank wycofał swoją apelację.