Dzień 30.09.2022 r. był prawdziwym trzęsieniem ziemi zarówno dla sektora bankowego, jak i dla środowiska frankowiczów. Tego dnia ogłoszono wszczęcie przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A. Okazało się, że bank może stać niewypłacalny. Problemy finansowe tego banku były oczywiście znane już od dawna, w kręgach eksperckich od kilku lat mówiono o zagrożeniu niewypłacalności, ale może właśnie dlatego, że mówiono o tym już tak długo, nie dowierzano, że ten moment faktycznie w końcu nastąpi. Frankowicze Getinu od 30.09.2022 r. nie mają prawie żadnych szans na odzyskanie ewentualnych nadpłat. Wszczynanie egzekucji jest ustawowo zabronione, a nawet gdyby było inaczej, to skuteczność takiej egzekucji byłaby wątpliwa z uwagi na wytransferowanie prawie wszystkich zdrowych aktywów do tzw. instytucji pomostowej VeloBank S.A. Jedyne o co Frankowicze z Getinu mogą jeszcze walczyć, to o unieważnienie kredytu i zaprzestanie dalszych spłat. Ale niedługo i to stanie się znacznie trudniejsze. 28.04.2023 r. Bankowy Fundusz Gwarancyjny złożył bowiem wniosek o upadłość Getin Noble Bank S.A. Co to oznacza dla frankowiczów?
Co oznacza zgłoszenie wniosku o upadłość Getin Noble Bank S.A.?
Zacznijmy od pewnego uporządkowania – złożenie wniosku o upadłość to jeszcze nie upadłość. Tę ogłosić może dopiero sąd i dopiero z chwilą ogłoszenia postanowienia sądu następują skutki przewidziane w prawie upadłościowym. Na chwilę obecną więc, samo złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości niczego w sytuacji banku, jego klientów i wierzycieli nie zmienia. Getin Noble Bank nadal jest w stanie przymusowej restrukturyzacji. Oznacza to, że nadal można go pozywać, procesy wszczęte przed wszczęciem przymusowej restrukturyzacji są kontynuowane, zapadają wyroki. Nie można jedynie wszczynać egzekucji. Problematyczna jest dopuszczalność uzyskania sądowego zawieszenia płatności rat na czas procesu, aczkolwiek wyrok TSUE w sprawie C-287/22 dostarczył mocny argument na rzecz dopuszczalności tego rozwiązania (o czym niżej).
Co się stanie po ogłoszeniu upadłości?
Złożony wniosek o ogłoszenie upadłości w końcu zostanie jednak rozpoznany i wedle wszelkiego prawdopodobieństwa zostanie rozpatrzony pozytywnie, tj. Sąd ogłosi upadłość Getin Noble Bank S.A. Co się wtedy zmieni dla frankowiczów?
Ogłoszenie upadłości oznacza utratę zdolności sądowej przez upadłego, tzn. upadły bank nie może być już dłużej stroną procesów sądowych. Jeżeli proces został wszczęty przed ogłoszeniem upadłości, w miejsce banku wejdzie syndyk masy upadłości. Jeżeli jednak nie udało się banku pozwać przed ogłoszeniem upadłości, pozostaje jedynie zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. Sąd ogłaszając upadłość wzywa jednocześnie wierzycieli upadłego do zgłaszania wierzytelności w terminie 30 dni od ogłoszenia postanowienia, przy czym dotyczy to także wierzytelności będących już przedmiotem procesu sądowego. Wniosek taki składa się za pośrednictwem portalu obsługującego postępowania upadłościowe. Zgłoszenie wierzytelności podlega przy tym licznym wymogom formalnym, toteż lepiej powierzyć tę czynność doświadczonym prawnikom.
Sytuacja frankowiczów jest jednak bardziej skomplikowana na tle innych wierzycieli. Nie ulega bowiem wątpliwości, że jeśli umowy o kredyty powiązane z walutami są nieważne, to wprawdzie kredytobiorcom przysługują roszczenia o zwrot wpłaconych rat, ale bankowi także przysługuje roszczenie o zwrot wypłaconego kapitału kredytu. Oznacza to, że frankowicz jest jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem banku. W takiej sytuacji konieczne jest, by jednocześnie ze zgłoszeniem swojej wierzytelności złożyć oświadczenie o potrąceniu. Przepisy prawa upadłościowego uniemożliwiają bowiem późniejsze potrącenie zgłoszonej wierzytelności. Kredytobiorca, który zgłosi syndykowi swoje roszczenie o zwrot rat, ale nie potrąci go z roszczeniem banku o zwrot kapitału, naraża się na sytuację, w której sam nie odzyska swoich pieniędzy z uwagi na brak środków w masie upadłości, ale będzie zmuszony zwrócić upadłemu bankowi całość otrzymanych środków.
Należy też mieć na uwadze, że syndyk najprawdopodobniej nie będzie uwzględniał wierzytelności zgłaszanych przez frankowiczów, tym bardziej, że funkcję tę może sprawować także inny bank. Konieczne będzie wówczas zgłoszenie sprzeciwu do sędziego komisarza. Dopiero po oddaleniu odwołania przez sędziego komisarza możliwe będzie kontynuowanie postępowania sądowego z udziałem syndyka. W tym miejscu można wskazać na zasadniczą różnicę w sytuacji frankowiczów, którzy już bank pozwali, a tymi, którzy do momentu ogłoszenia upadłości banku jeszcze nie pozwali. Ci pierwsi, po oddaleniu sprzeciwu przez sędziego komisarza, mogą od razu kontynuować postępowanie sądowe z udziałem syndyka, natomiast ci drudzy będą mogli wytoczyć powództwo dopiero po zakończeniu postępowania upadłościowego.
Co powinni zrobić Frankowicze z Getin Noble Bank S.A.?
Obecny czas to ostatni moment na wszczęcie procesu przeciwko Getin Noble Bank S.A. o ustalenie nieważności umowy kredytowej. Wprawdzie po ogłoszeniu upadłości i tak konieczne będzie zgłoszenie dochodzonych roszczeń pieniężnych syndykowi i ich potrącenie z roszczeniem banku, ale w razie odmowy uznania wierzytelności, nie będzie to przeszkodą (po wyczerpaniu procedury odwoławczej) w dokończeniu postępowania z udziałem syndyka. Ci kredytobiorcy, którzy nie zdążą pozwać banku przed ogłoszeniem upadłości, będą musieli czekać do zakończenia postępowania upadłościowego.
Po pierwsze zatem, frankowicze z Getinu nie powinni już ani chwili dłużej zwlekać z pozwaniem banku, jeśli na poważnie myślą o zakwestionowaniu swej umowy kredytu. Z chwilą ogłoszenia upadłości wytoczenie nowej sprawy sądowej jest wykluczone aż do czasu zakończenia upadłości.
Po drugie, kredytobiorca, który zakwestionował lub zamierza zakwestionować swoją umowę z Getinem, nie powinien płacić rat kredytowych. Najlepiej oczywiście zrobić to w sposób kontrolowany, czyli uzyskując sądowe postanowienie o zabezpieczeniu. Niestety, w wielu sądach zwyciężyła restrykcyjna interpretacja przepisów o przymusowej restrukturyzacji, zgodnie z którą udzielanie jakichkolwiek zabezpieczeń w okresie trwania restrukturyzacji jest niedopuszczalne. Na tej podstawie wnioski frankowiczów o zawieszenie rat są często odrzucane jako niedopuszczalne. Z pomocą przyszedł jednak Trybunał Sprawiedliwości UE, który w wyroku z dnia 15.06.2023 r. orzekł, że sądy powinny udzielać zawieszenia rat, jeśli bez tego wykonanie wyroku ustalającego nieważność umowy kredytu może być zagrożone. Obserwujemy, że niektórzy sędziowie w oparciu o ten wyrok zgadzają się na zawieszenie rat w sprawach Getinu, pomimo wątpliwości wynikających z przepisów o przymusowej restrukturyzacji. Niemniej jednak, nawet w razie nieuzyskania sądowego zabezpieczenia należy na poważnie rozważyć zaprzestanie spłat z uwagi na mało prawdopodobieństwo odzyskania nadpłaconych środków.
Po trzecie, jeśli ktoś nie zdecydował się dotąd na zaprzestanie spłat, lub jego pozew został wniesiony dawno temu i nie uwzględnia później zapłaconych rat, należy zebrać potwierdzenia zapłaty rat nieobjętych pozwem. Po ogłoszeniu upadłości kredytobiorcy będą mieli tylko 30 dni na zgłoszenie swych roszczeń syndykowi i ich potrącenie z roszczeniami banku, dlatego ważne jest, aby w zgłoszeniu wierzytelności i potrąceniu zawrzeć także te raty, które jeszcze nie są przedmiotem postępowania sądowego. Spóźnione zgłoszenie wierzytelności teoretycznie jest możliwe aż do zatwierdzenia listy wierzytelności, ale wówczas spóźniony wierzyciel obciążany jest kosztami takiego zgłoszenia.
Po czwarte, wskazane jest nieczekanie na ogłoszenie upadłości banku i składanie bankowi już teraz oświadczeń o potrąceniu. Zmniejsza to ryzyko komplikacji, gdyby z jakichś powodów zgłoszenie wierzytelności i/lub oświadczenie o potrąceniu przy zgłoszeniu wierzytelności były kwestionowane.
Po piąte wreszcie, wskazane jest powierzenie swojej sprawy profesjonalnej kancelarii prawnej. Postępowanie wobec podmiotu upadłego wiąże się z koniecznością zachowania licznych wymogów formalnych i terminów, a ewentualny błąd może mieć bardzo negatywne skutki. Pomimo niskiego prawdopodobieństwa odzyskania jakichkolwiek nadpłat, ustalenie nieważności umowy i możliwość zaprzestania dalszych spłat oraz wyczyszczenia hipoteki to w ogromnej większości przypadków wciąż znaczne korzyści dla kredytobiorcy, o które warto zawalczyć.
