Kilka lat temu parę tysięcy frankowiczów przyłączyło się do pozwów grupowych wytoczonych przeciwko bankom przez rzeczników praw konsumentów. Dziś wielu z nich żałuje tej decyzji, gdyż postępowania te (z jednym wyjątkiem) ugrzęzły w kwestiach proceduralnych i nie dają widoków na szybkie i pozytywne zakończenie. W tym samym czasie tysiące kredytobiorców wygrało już prawomocnie swoje sprawy indywidualne, albo przynajmniej mają wyroki nieprawomocne lub chociaż wyznaczone terminy rozprawy. Czy to znaczy, że frankowicze uczestniczący w pozwach zbiorowych znaleźli się w sytuacji bez wyjścia? Na początek, przyjrzyjmy się pozwowi zbiorowemu przeciwko Bank Millennium S.A.
Miało być tak pięknie…
Ustawa o postępowaniach grupowych z 2009 r. w chwili uchwalenia dawała nadzieję, że konsumenci zyskują w ten sposób sprawne i niedrogie narzędzie do dochodzenia roszczeń przeciwko gigantom rynku finansowego jako grupa. Wcześniej skazani byli na samodzielną walkę w pozwach indywidualnych, na co nie każdy miał odwagę, siły i środki. U zarania sporów frankowiczów z bankami, pozew grupowy jawił się jako stosunkowo bezpieczna alternatywa dla sporu indywidualnego – koszt przystąpienia do pozwu był niewielki, wymagany współudział kredytobiorcy minimalny, nie było też ryzyka ponoszenia z własnej kieszeni ogromnych kosztów ewentualnej przegranej. Ponadto panowało wówczas powszechne przekonanie, że samodzielne pozywanie banku to porywanie się z przysłowiową motyką na słońce. Ale w grupie, z pomocą instytucjonalną rzecznika praw konsumentów, ma szansę się udać… Między rokiem 2010 a 2017 pozwy grupowe w sprawach frankowych wytoczone zostały przeciwko czterem bankom: Bank Millennium SA, BZ WBK (obecnie Santander Bank Polska S.A.), Getin Noble Bank S.A. i mBank S.A., przy czym przeciwko mBank wytoczone zostały aż dwa takie pozwy – jeden w sprawie klauzuli dowolnej zmiany oprocentowania, a drugi w sprawie klauzuli indeksacyjnej.
…ale nie jest
Obecnie, po kilkunastu latach istnienia instytucji pozwu zbiorowego, chyba nikt już nie rekomenduje go frankowiczom jako sposobu na rozwiązanie problemu ze swoim kredytem. Jedyny prawomocnie zakończony pozew zbiorowy frankowiczów to ten przeciwko mBank S.A. w sprawie klauzuli zmiany oprocentowania. Postępowanie, rozpoczęte w grudniu 2010 r., zakończyło się w lipcu 2020 r., trwało więc prawie 10 lat. Sprawy grzezną w sporach proceduralnych – np. o dopuszczalność pozwu grupowego, czy o skład osobowy grupy. Ustawa wskazuje, że roszczenia członków grupy muszą być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Ta dość ogólnie sformułowana zasada daje prawnikom banku ogromne pole do popisu. Różnice w przeznaczeniu kredytu, konfiguracji osobowej po stronie kredytobiorców czy różnice redakcyjne między poszczególnymi umowami – to wszystko prawnicy banku starają się wykorzystywać by wykazać, że sprawa nie może być rozpoznawana w postępowaniu grupowym. Choć w żadnej sprawie frankowej takie zarzuty nie doprowadziły do odrzucenia pozwu zbiorowego, to jednak samo ich podnoszenie i rozpatrywanie przez sąd przedłużyło je o wiele miesięcy lub nawet kilka lat.
Nic dziwnego, że niektórzy kredytobiorcy, którzy lata temu zdecydowali się na dołączenie do pozwów grupowych i do tej pory z nich nie wystąpili, wolałaby z nich zrezygnować i pozwać bank indywidualnie.
Pozew grupowy przeciwko Bank Millennium S.A.
Pozew grupowy przeciwko Bank Millennium S.A. został wytoczony przez miejskiego rzecznika praw konsumentów w Olsztynie w 2014 r. Dopiero w marcu 2017 r. zapadło postanowienie o jego przyjęciu do rozpoznania w postępowaniu grupowym, przy czym na skutek zażalenia banku postanowienie to uprawomocniło się dopiero w styczniu 2018 r. Następnie prawie półtora roku trwały spory formalne co do składu grupy – bank kwestionował w odniesieniu do niektórych osób, że znajdują się “w tej samej lub takiej samej sytuacji faktycznej”, co reszta grupy.
Pierwsza i jedyna rozprawa odbyła się w październiku 2020 r. Następnie, 24.05.2022 r. na posiedzeniu niejawnym zapadł wyrok oddalający powództwo. Kancelaria obsługująca proces zapowiedziała apelację od tego wyroku.
Członkowie grupy na wyrok pierwszoinstancyjny musieli zatem czekać aż osiem lat. Rzadko który pozew indywidualny trwa aż tyle w obu instancjach.
Co istotne, pozew przeciwko Bankowi Millennium dotyczy wyłącznie ustalenia zasady odpowiedzialności banku, natomiast nie dotyczy zasądzenia konkretnych kwot pieniężnych. O te kredytobiorcy – w razie wygranej w pozwie zbiorowym – i tak będą musieli występować indywidualnie.
Czy będąc w grupie, można indywidualnie pozwać Bank Millennium S.A.?
Odpowiedź na pytanie o możliwość pozwania należy zacząć od analizy tego, co jest przedmiotem żądania w pozwie grupowym. Otóż zgodnie z treścią ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego żądanie dotyczy ustalenia odpowiedzialności Banku względem Członków Grupy z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wynikłego ze stosowania niedozwolonych klauzul indeksacyjnych w umowach o kredyty hipoteczne indeksowane kursem CHF, przy czym wysokość tego wzbogacenia miałaby odpowiadać różnicy między świadczeniami pobranymi, a świadczeniami, które były bankowi należne przy założeniu, że kredyt nie podlega indeksacji kursem CHF. Innymi słowy, pozew opiera się na koncepcji tzw. odfrankowienia umowy indeksowanej i dotyczy wyłącznie ustalenia, a nie zapłaty konkretnej sumy pieniężnej. Tymczasem, zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu grupowym, “stan zawisłości sporu” dotyczy wyłącznie roszczenia objętego pozwem grupowym.
Powyższe oznacza, że kredytobiorca będący członkiem grupy w pozwie zbiorowym przeciwko Bankowi Millennium S.A. nadal może pozwać swój bank o ustalenie nieważności umowy kredytowej i o zwrot zapłaconych rat. Proces taki może się toczyć niezależnie od pozwu grupowego i z dużą dozą prawdopodobieństwa zakończy się sukcesem.
Proces indywidualny o nieważność umowy warto wytoczyć tym bardziej, że koncepcja tzw. “odfrankowienia” kredytu, na której oparto pozew grupowy, nie zyskała szerszej akceptacji w orzecznictwie. Może się więc okazać, że trwająca już prawie dekadę epopeja frankowiczów z Millennium pt. “pozew zbiorowy” zakończy się sromotną przegraną, co i tak zmusi ich do wytaczania pozwów indywidualnych. Jeśli jednak do tego czasu minie już 10 lat od przystąpienia kredytobiorcy do pozwu grupowego, bank będzie miał już dobre argumenty na rzecz przedawnienia dużej części jego roszczeń z tytułu nieważności umowy. Dlatego nie warto zwlekać z pozwem indywidualnym.
Nie zwlekaj, Frankowiczu! Najlepszy czas na działanie jest teraz – Zdobądź bezpłatną analizę swojej umowy i odkryj sumę korzyści!
